Koppeling & Recombinatie

Wanneer twee genen betrokken zijn, zijn er twee mogelijkheden:

• De genen liggen op verschillende chromosomen. (zie het deel over Twee genen)
• Koppeling: de genen liggen op hetzelfde chromosoom, de genen behoren tot dezelfde koppelingsgroep (dit deel)

Wat gebeurt er wanneer genen op hetzelfde chromosoom liggen? Uit de uitleg van meiose volgt dat deze genen gelinkt zijn. Inderdaad genen op het zelfde chromosoom zijn gelinkt. Een chromosoom wordt daarom soms ook koppelingsgroep genoemt. Maar deze link is niet 100%, recombinatie gebeurt. We komen terug op recombinatie, crossing-over of overkruising maar eerst introduceren we een voorbeeld van gelinkte genen.

Het meest in het oog springende voorbeeld van gelinkte genen zijn de geslachtsgebonden kenmerken op het X-chromosoom. Omdat het geslachtschromoom een speciaal geval is behandelen we dit in een afzonderlijk deel. Eerst concentreren we ons op een gewoon chromosoom. Als voorbeeld nemen we de genen bl en D.

Het bl gen is al gebruikt vroeger. De D staat voor donkerfactor en het gen ligt op hetzelfde chromosoom als bl. Het D gen is parieel dominant en de mogelijk fenotypes zijn:

	in groene vogels	in blauwe vogels
D+ -- D+	lichtgroen (normaal)	hemelsblauw (normaal blauw)
D+ -- D	donkergroen	kobalt
D -- D	olijfgroen	mauve

Een belangrijke opmerking over notatie Wanneer bijde allelen van het genpaar van het wild type zijn kunnen ze worden weggelaten. Dus bl/bl Sp+/Sp+ is hetzelfde als bl/bl of als hemelsblauw. Wanneer twee genen niet gelinkt zijn worden de genenparen apart geschreven: bl+/bl Sp+/Sp (het spangle gen en het blauwe gen zijn niet gelinkt). Wanneer twee genen gelinkt zijn worden de gelinkte allelen samen geschreven: bl+ D/bl D+ Deze laatste opmerking is erg belangrijk. Genetisch is bl+ D/bl D+ en bl+ D+/bl D niet hetzelfde al hebben ze dezelfde allelen. bl+ D/bl D+ wordt donkergroen/blauw type II genoemd en bl+ D+/bl D is donkergroen/blauw type I.

Wat gebeurt er met gelinkte genen gedurende meiose? Hoe worden de gameten gevormd?

Over het algemeen: gelinkte genen blijven gedurende meiose gelinkt omdat ze op hetzelfde chromosoom zitten.